استعلام بها چیست؟ + تفاوت استعلام بها و مناقصه
استعلام بها یا همان استعلام قیمت به معنی اقدام خریدار به دریافت قیمت از چند فروشنده و یا تامین کننده ی مختلف به منظور انتخاب بهترین قیمت و یا مناسب ترین شرایط برای خرید کالا و یا دریافت خدمات است.
در واقع با توجه به حساسیت های امور مالی و خرید در تدارکات سازمان ها و شرکت ها، استعلام قیمت تامین کنندگان واجد شرایط، کمک به سزایی به انتخاب بهترین پیشنهاد به خریدار خواهد کرد.
روند استعلام قیمت:
بر همین اساس مسئول خرید، وظیفه ی دریافت استعلام بها حداقل از ۳ فروشنده ی مختلف را به عهده خواهد داشت و در آخر پس از بررسی، فروشنده با بهترین قیمت پیشنهادی برای همکاری انتخاب خواهد شد.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که تامین کنندگان دریافت کننده استعلام می توانند قبلاً شناسایی شده باشند و به نوعی متقاضی کالا و یا خدمات (خریدار)، تمایل انحصاری نمودن خرید را از این مجموعه تامین کنندگان داشته باشد و یا اینکه خریدار بصورت اتفاقی و حتی از طریق مراجعه مستقیم به تامین کنندگان، اطلاعات مورد نیاز خود را کسب نماید.
بدین ترتیب مامور خرید نوع کالا یا مورد معامله و مقدار و مشخصات را به طور کامل در برگ استعلام بها تعیین و فروشندگان کالا یا انجام دهنده کار حداقل بهای آن را با قید مدت اعتبار بهای اعلام شده در آن تصریح و با ذکر کامل نشانی خود و تاریخ امضا می کند. مامور خرید باید ذیل برگ های استعلام بها را با ذکر این که استعلام بها به وسیله او به عمل آمده است با قید تاریخ و نام و نام خانوادگی و سمت خود امضا کند.
فرم استعلام بها
فرم استعلام بها در واقع مشتمل بر اطلاعات کالا و یا خدمات مورد نیاز در قالب نامه رسمی است.
فرم استعلام قیمت عموما شامل موارد زیر می باشد و از آنجایی که یک سند قانونی و یا دارای بار حقوقی محسوب نمی شود عملا تعریف آن بر اساس نیازهای هر سازمان متفاوت است.
- مشخصات متقاضی (خریدار)
- تعریف دقیق نوع و مقدار کالا و یا حجم خدمات مورد نیاز
- تاریخ ارائه پیشنهاد قیمت
همچنین در صورت نیاز شرکت ها موارد زیر نیز می تواند به فرم استعلام اضافه گردد:
- شرایط پرداخت وجوهات و هزینه ها توسط خریدار
- تضامین مالی قابل ارائه توسط تامین کننده
- موقعیت جغرافیایی و شرایط تحویل کالا یا ارائه خدمات
- شرایط مرتبط با بیمه و ضمانت نامه های عملیاتی
- نقشه ها، اطلاعات فنی یا موارد مشابه
- استانداردهای مورد نیاز خریدار
- شرایط حمل و نقل
- معرفی دستگاه بازرسی یا نظارت
انواع استعلام بها
RFQ (Request for Quotation):
RFQ صرفا به پیشنهاد قیمت اشاره دارد و عموما برای استعلام کالاهای مشخص همچون خرید سیمان یا فولاد ساختمانی استفاده می شود.
RFP (Request for Proposal):
RFP به معنای درخواست قیمت و شرایط (پروپوزال) می باشد. در واقع در RFP علاوه بر قیمت شرایط دیگری نیز مد نظر است که عموما برای کالاهای تکمیلی همچون پکیج تهویه صنعتی و یا انجام خدمات تخصصی کاربرد دارد.
تفاوت استعلام بها و مناقصه:
در واقع تفاوت کاربرد استعلام بها و مناقصه به میزان مبلغ معامله ی مورد نظر بستگی خواهد داشت.
بر همین اساس، با توجه به حد نصاب معاملات سالیانه، طبق ماده ۳ قانون برگزاری مناقصات در انجام معاملات کوچک و متوسط (به عنوان مثال معاملاتی که در سال ۹۸ مبلغ معامله آن ها از سه میلیارد و دویست و هشتاد میلیون ریال تجاوز نکند.) از استعلام قیمت استفاده خواهد شد.
این در حالی است که در معاملات عمده (به عنوان مثال معاملاتی که در سال ۹۸ مبلغ آن بیش از سه میلیارد و دویست و هشتاد میلیون ریال باشد.) برای انجام معامله از استعلام بها استفاده نخواهد شد و معامله می بایست با انتشار آگهی مناقصه (مناقصه عمومی) یا ارسال دعوتنامه (مناقصه محدود) انجام پذیرد.
در نرم افزار مدیریت قراردادهای درگاه علاوه بر پوشش تمامی مراحل برگزاری مناقصه و کلیه مستندات مربوط به مناقصه، قابلیت تعریف حد نصاب اختصاصی برای هر شرکت نیز در نظر گرفته شده است تا تمام نیازهای سازمان ها، ارگان ها و شرکت های خصوصی را برآورده نماید.
شرکت اندیشه پرداز با هدف تسهیل، تسریع و افزایش امنیت هر یک از مراحل مناقصه و با بهره گیری از کارشناسان خبره در این زمینه، اقدام به ارائه ی سیستم فوق العاده ایمن “استعلام آنلاین قیمت“ (ویژه بخش خصوصی) نموده است.
با استفاده از سیستم استعلام آنلاین قیمت، فرایند بازگشایی پاکات مناقصه به صورت الکترونیکی انجام شده و در نتیجه امکان مشاهده مبالغ تا قبل از جلسه کمیسیون وجود نخواهد داشت. بدین ترتیب احتمال هر گونه سوء استفاده در مقوله ی رقابت در قیمت به صفر خواهد رسید.
حامد میرجلالی
سلام ممنون از مقاله خوبتون می خواستم بدونم قرارداد استعلامی می بایست به صورت قرارداد سرجمع باشه یا مترمربعی؟
ادمین
سلام ممنون از توجه جنابعالی. متر مربعی و یا سرجمع بودن قرارداد استعلامی به نوع کار و نظر کارفرما بستگی خواهد داشت.
آریا سازه
با سلام
کارهای اضافی خارج از پیمان در استعلام بها تا چه درصدی میتواند باشد؟
مثلا خاکبرداری بوده دستور حمل تا ۱۰ کیلومتر دادند واز مبلغ پیمان بیشتر شده چکار باید کرد؟
عبدالرسول حیدری
ایا در دور دوم استعلام بها با دو نفر شرکت کننده قبول است یا باطل اعلام میشود؟
ادمین
با سلام و عرض خسته نباشید. بله مورد قبول است. در کل، مرحله دوم هر معامله ای (چه مناقصه چه مزایده و چه استعلام) با یک نفر هم می تواند تشکیل شود.
Shahroozorg
با سلام آیا در استعلام بها در صورت انصراف نفر اول و دوم به نفر سوم استعلام بها واگذار می گردد؟
ادمین
با سلام و عرض خسته نباشید. در استعلام بها، واگذاری به نفر سوم پس از انصراف نفرات اول و دوم در شرایطی خاص قابل انجام است، اما نیازمند رعایت اصول مشخصی است تا مقررات مالی و معاملاتی نقض نشود.
مشروط است به موارد زیر:
قیمت پیشنهادی نفر سوم باید در سقف برآورد اولیه دستگاه باشد.
اگر پیشنهاد او از برآورد دستگاه بالاتر باشد، امکان واگذاری وجود ندارد مگر با اخذ مجوز خاص از مقام مجاز.
نفر سوم از نظر فنی، مالی و سایر شرایط استعلام، صلاحیت داشته باشد.
یعنی مدارک او کامل و قابل قبول باشد و شرایط اولیه استعلام را رعایت کرده باشد.
موضوع در صورتجلسه کمیسیون معاملات ثبت شود و واگذاری با تأیید مقام مجاز انجام گیرد.
این تأیید معمولاً توسط ذیحساب یا مدیر واحد مالی نیز امضا میشود (بسته به ساختار سازمان).
انصراف یا عدم تمایل نفرات اول و دوم باید کتبی، مستند و مستدل باشد.
یا اگر از عقد قرارداد خودداری کردهاند، صورتجلسه رد یا ترک آنها باید موجود باشد.
مستند قانونی (آییننامه معاملات دستگاههای اجرایی):
ماده ۱۲ و تبصرههای آییننامه مالی و معاملاتی دستگاههای اجرایی اشاره دارد که انتخاب برنده و بررسی پاکات در اختیار کمیسیون معاملات است و در صورت رد یا انصراف برندگان اولیه، میتوان پیشنهادات دیگر را با رعایت صرفه و صلاح بررسی و انتخاب کرد.
در صورتی که قیمت نفر سوم خیلی بیشتر باشد در این صورت استعلام باید تجدید شود
فضل امیدی
سلام. در قراردادهایی که از طریق استعلام صورت میگیرد، امکان افزایش یا کاهش ۲۵ درصدی میسر هست؟
اگر با افزایش ۲۵ درصد به حد نصاب معاملات عمده برسد چه؟ تخلف محسوب میشود؟
ادمین
بله امکان تغییر مقادیر ۲۵% فراهم می باشد. تا قبل از اینکه قرارداد بسته شود می بایست در بازه حد نصاب قرار گرفته شده باشد ولی رسیدن به این مبلغ پس از بسته شدن قرارداد تخلف محسوب نخواهد شد مگر آنکه این قضیه مکرراً تکرار گردد که در این صورت بازرسی وارد عمل خواهد شد.
shenraf
باسلام اینجانب دریک استعلام بها شرکت نموده و بعد از ۲۰ روز کاری به بنده میگویند که قرارداد دو ماهه ویا چند ماهه بجای قرارداد یکساله باید امضا کنی درصورتی که استعلام بها یکساله بوده لطفا راهنمایی نمایید چکار باید بکنم وبه کجا باید شکایت کنم
ادمین
با سلام و عرض خسته نباشد این کار از سوی کارفرما تخلف محسوب می شود و شما می توانید از طریق بازرسی و یا حراست سازمان مربوطه اقدام نمایید
جمشیدی
سلام برای استعلام بها باید کمیسیون بازگشایی تشکیل شود؟ لطفا به بند و ماده قانونی هم اشاره کنید در صورت اینکه باید انجام شود. واینکه مزایده و استعلام بها تابع قوانین مناقصات است یا قوانین مستقل دارد؟
ادمین
در خریدهای متوسط و عمده (طبق آییننامه معاملات دولتی)، بله — تشکیل کمیسیون الزامی است.
مستند قانونی:
بر اساس آییننامه مالی و معاملاتی دستگاههای اجرایی (مثل آییننامه معاملاتی وزارتخانهها، دانشگاهها، شهرداریها،…):
ماده ۱۲ آییننامه معاملات دولتی (مصوبه هیأت وزیران):
در معاملات متوسط و عمده، بررسی پیشنهادات رسیده توسط «کمیسیون معاملات» صورت میگیرد که وظیفه دارد پاکات را باز و بررسی کرده و برنده را انتخاب کند.
بنابراین:
اگر استعلام مربوط به خرید جزئی (زیر حد نصاب) باشد ➤ لزومی به کمیسیون نیست، معمولاً توسط کارشناس مسئول انجام میشود.
اگر استعلام در سطح “متوسط” یا “عمده” باشد ➤ کمیسیون معاملات (شامل بازگشایی و ارزیابی) الزامی است.
اینکه آیا استعلام بها و مزایده تابع قانون برگزاری مناقصات هستند؟
خیر — استعلام بها و مزایده تابع قانون برگزاری مناقصات نیستند، اما دارای آییننامههای مالی و معاملاتی مستقل هستند.
قانون برگزاری مناقصات (مصوب ۱۳۸۳) صرفاً بر مناقصات عمومی و محدود (برای خرید کالا، خدمات یا انجام پروژهها توسط دستگاههای دولتی) اعمال میشود.
استعلام بها طبق آییننامه معاملات دولتی (مصوبه هیات وزیران) و مقررات داخلی دستگاهها اجرا میشود.
مزایده (برای فروش اموال و داراییها) نیز تابع قانون محاسبات عمومی کشور و آییننامه معاملات مربوط به فروش اموال دولتی است.
علیرضا
سلام و خسته نباشید
ایادر مناقصات استعلامی خرید کالا بستن قرارداد و اخذ تضمین نیاز است؟
ادمین
با سلام و عرض خسته نباشید
منظور شما را از “مناقصات استعلامی” و حتی مرحله اخذ تضمین متوجه نشدم چنانچه مد نظر شما استعلام باشد اخذ تضمین بستگی به نظر کارفرما خواهد داشت این در حالی است که در مناقصه اصولاً تضمین گرفته خواهد شد.
اداره
با سلام
با توجه به اینکه خرید کالا در حد نصاب متوسط هم اکنون از طریق سامانه ستاد و به صورت اعلان عمومی برای همه قرار گرفته است و درنهایت کالا از تامیین کننده با پیشنهاد کمترین قیمت خریداری میشود، میشه بفرمایید تفاوت آن با مناقصه چیست؟ چون مناقصه باعث طولانی شدن روند کار می شود که با توجه به نوسانات بازار باعث افزایش قیمت پیشنهادی میشود.
ادمین
با سلام و عرض خسته نباشید.
چنانچه منظور شما را درست متوجه شده باشم باید بگویم که در معاملات متوسط اصولا زمانی مناقصه برگزار خواهد شد که مناقصه گزار تامین کننده ای را برای این کالا در نظر نداشته باشد و یا تامین کننده هایی که از آن ها شناخت دارد صلاحیت نداشته باشند تا از آن ها استعلام قیمت گرفته شود لذا در این شرایط برای تامین کالای مورد نظر خود نیاز به برگزاری مناقصه خواهد بود.
فرهاد بنفشی
عرض سلام وخسته نباشید وخداقوت. ایا در استعلام در صورت انصراف برنده اول، میتوان با نفر دوم قرارداد بست؟ در ضمن تضمینی از شرکت کنندگان اخذ نشده و اختلاف قیمت نفر اول با نفر دوم ۴% است.
ادمین
بله، در استعلامها معمولاً میتوان با نفر دوم قرارداد بست، به شرط زیر:
طبق دستورالعملهای اجرایی دولت (مثلاً آییننامههای مالی، معاملاتی، یا دستورالعمل خرید جزئی و متوسط):
اگر نفر اول انصراف دهد یا حاضر به عقد قرارداد نشود، کارفرما میتواند با نفر دوم (در صورت تایید صلاحیت و مناسب بودن قیمت) قرارداد منعقد کند، مشروط بر اینکه:
قیمت پیشنهادی وی منصفانه و در چارچوب برآورد اولیه باشد.
توجیه فنی-اقتصادی برای انتخاب وی وجود داشته باشد.
این اقدام در صورتجلسه کمیسیون معاملات یا مقام مجاز ثبت و تایید شود.
چون تضمین اخذ نشده، عملاً ابزار قانونی برای الزام نفر اول به انجام تعهد وجود ندارد. پس بستن قرارداد با نفر دوم کاملاً موجه است.
اختلاف ۴٪ با نفر اول، معمولاً در حد قابل قبول است و اگر در سقف برآورد اولیه باشد، مشکلی ایجاد نمیکند.
احمدوند
کدام یک از خریدهای دولتی با “استعلام بها” صورت میپذیرد؟
ادمین
خرید متوسط
سعید
سلام.خسته نباشید.آیا در استعلام بها هم باید تضمین انجام تعهدات وتضمین حسن انجام کار اخذ شود؟
ادمین
بله، در استعلام بها نیز در صورت تشخیص کارفرما و بسته به نوع و مبلغ قرارداد، اخذ تضمین انجام تعهدات و حسن انجام کار مجاز و در بسیاری از موارد توصیه یا الزامی است.
طبق آییننامه تضمین معاملات دولتی (مصوبه هیأت وزیران، آخرین اصلاح: ۱۴۰۱):
بند (ج) ماده ۱:
در معاملات با مبالغ بالا یا قراردادهایی که تعهدات فنی یا اجرایی قابل توجه دارند، اخذ تضمین انجام تعهدات از برنده الزامی است، چه از طریق مناقصه باشد چه استعلام بها.
همچنین:
ماده ۴: نوع و میزان تضمین، توسط کارفرما یا مقام مجاز بر اساس اهمیت قرارداد تعیین میشود.
استعلام بها = الزام قانونی به اخذ تضمین انجام تعهدات دارد، اگر قرارداد سنگین، فنی یا بلندمدت باشد.
تضمین حسن انجام کار معمولاً بخشی از همان ضمانتنامه است یا از مطالبات کسر و نگه داشته میشود.
در پروژههای کوچک یا خرید کالاهای معمولی، ممکن است کارفرما از تضمین صرفنظر کند.
سید محمد قریشی
سلام ممنون از مطالب مفید سایت
ملاک برگزاری یک استعلام آیا قیمت برآوردی توسط کارفرما می باشد و یا قیمت پیشنهادی پیمانکار؟
مثلا کاری که از طرف کارفرما برابر فهرست سازمان مدیریت مبلغی در حدود حد نصاب معاملات متوسط (تا ۶۵۰میلیون در سال ۱۴۰۰) برآورد گردیده و به استعلام گزاشته شده چنانچه مبلغ پیشنهادی پیمانکار بالاتر از ۶۵۰میلیون تومان باشد حد نصاب رعایت نشده و نمیتوان با برنده استعلام قرارداد بست؟
ادمین
با سلام و عرض خسته نباشید. ممنون از توجه شما. ملاک اولیه، برآورد کارفرما می باشد. در رابطه با سوال بعدی شما نیز در صورتی که پیشنهاد قیمت بالاتر باشد برآورد اصلاح می شود و فرایند تجدید خواهد شد. پیشنهاد می کنیم در این باره با متخصصان حقوقی مشورت بفرمایید.
سعید تیموری
با سلام
1- اخذ استعلام قیمت در معاملات عمده تخلف است؟
2- اگر در نوبت اول استعلام قیمت فقط یک شرکت قیمت بدهد باید حتما تجدید گردد یا امکان پذیرش تنها پیشنهاد وجود دارد؟
اسکندر رستمی
باسلام
ایا محدودیت تعداد کار در یک سال در استعلام بها نیز وجود دارد یا فقط ب این قانون رای ماقصه عمومی است.
صمد محمدی
با سلام
آیا در خرید متوسط، از طریق سامانه بعد آز بازگشايي قیمتها و برنده شدن یک شرکت و اعلام برنده شده از سوی خریدار . و با گذشت چند روز خریدار میتواند خ ید را باطل و مجددا استعلام نماید در صورتی که قیمتها هم مشخص گردیده ..
ممنون اگر راهنمایی فرمایید
صمد محمدی
سوالاتی که مطرح شده و پاسخهایی که ارائه گردیده ملاحظه کردم بسیار عالی بود،
سپاس از،شما
صادق
با سلام،ایا با شرکت عمرانی که هنوز رتبه و گواهی صلاحیت نگرفته،میتونه در پروژه های عمرانی استعلامی شرکت کنه یا خیر؟ ممنون